Ayaş

AYAŞ

Hitit, Frif, Grek ve Roma devirleriyle Bizans egemenliğinde bulunduktan sonra, Türkler tarafından yerleşim yeri oldu. Bu bölgeye gelen Türklerin Oğuz boyları olduğu, köylere verilen Bayat, Afşar,Peçenek, Karkın adlarından anlaşılmaktadır. Ayaş adının Türkler tarafından verildiği sanılmaktadır. Türklerin merkezde Kara kaya yöresine yerleşerek bir takım bayındırlık çalışmalarına giriştikleri, Kırkevleri ve Karakaya Kaplıcası‘nı yaptırdıklarını, sonradan yerleşme alanlarını Ayaş Çayı’na doğru genişleterek burada Eski Cami yaptırdıkları bilinmektedir. Karakaya yöresinde Kırkevleri ve Kaplıca’yı İçine alan bir kalenin de var olduğu anlaşılmaktadır.

Osmanlılar zamanında Ayaş bölgesi toprakları gelir kaynaklarından bir bölümü padişah hazinesi ve yüksek dereceli memurlar için alı konduktan sonra kalan bölüm savaşlarda yararlık gösterenlere Timar ve Zeamet adıyla dağıtılmaktaydı. 1558 yılında sancak merkezi olan Ayaş, 1864 yılında vilayet olan Ankara’nın bir ilçesi oldu. 1870 yılında “Idare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi” ile ilçelerin altında nahiyelerin bulunması kararına uygun olarak Ayaş ilçesine Güdül nahiyesi bağlandı.

Osmanlı döneminde Ayaş’ta eğitim öğretim oldukça ilerlemişti. XIX. yüzyılda Sıbyan mektepleri ve medreselerin çokluğu ile dikkati çekmekteydi. Ayaş Rüşdiyesi’nin 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’nin koyduğu kurallara göre, 1871 yılında açıldığı sanılmaktadır. 1900 tarihli Maarif Salnamesi, Ayaş‘ta 8 medrese, 2 iptidai mektep ve bir rüşdiye mektebinin bulunduğunu kaydetmektedir.

ayaş

ayaş

Ayaş, tarihî eserler bakımından oldukça zengin ilçelerden biridir. Ancak eserlerin çoğunun yazıtları bulunmadığından devirlerini tespit etmek mümkün olamamıştır.Bünyamin Camii ve Türbesi’nin kim tarafından ve hangi tarihte yaptırıldığı bilinmemektedir. Dikdörtgen planda ve beden duvarları oldukça yüksektir. Yapı, 1862 yılında ismail Sadık Kemal Paşa, 1955 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden yardım alan Bünyamin Camii Onarma Derneği’nce onarıldı.

Camiin türbesi yol düzeyindedir. Hacet penceresi üzerinde, türbede Şeyh Bünyamin-i Ayaşî‘nin gömülü olduğu yazılmaktadır. Camiin kuzeydoğusunda bulunan türbeye cami içindeki küçük bir kapı ile girilir. Türbe, kare planlıdır.Büyük (Ulu) Cami, Sinanlı Köyü’nde Elhac Sinan b. Hacı Osman tarafından 1547 yılında yaptırıldı. Enine dikdörtgen planda kıble duvarına dikey, ağaç direkler ve kirişlerle ayrılmış beş nefli camiin beden duvarları ağaç hatıllı ve kerpiçten yapılmıştır.

Şeyh Muhiddin Camii, enine dikdörtgen planda olup, beden duvarları kerpiçten, mekanı ahşap tavanlı ve kiremitli bir çatı örter. Kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Kuzeydoğudan beden duvarlarından yükselen esas minaresi ve şerefe altı sarkıtları ahşaptır. Eski minarenin harap olması sebebiyle 1968 yılında kuzeydoğu köşesine yeni bir minare yaptırılmıştır.

Killik Camii, Elhac Velib. Hızır tarafından 1560 yılında yaptırılmıştır. Bütünüyle enine dikdörtgen planda, ahşap ve kiremitli bir çatı ile örtülüdür. Moloz taştan olan beden duvarlarında taşlar arası kireçli bir harç tabakasıyla derz yapılmıştır. Camiin kuzey cephesini giriş kapısının iki yanında, bir bölümü boyunca kapatan ahşan kadınlar mahfili özgündür.Eski (Ulu) Camii’n, Ayaş’ta Cumhuriyet Alanı’nda, Selçuklular devrine ait olduğu ve muhtemelen XIII. yüzyıl sonunda yapıldığı tahmin edilmektedir. Selçuklular döneminde Ankara’da yapılan camilerle büyük benzerlik göstermektedir. 1840 yılında onarılan camiin mihrabı, uzunlamasına planlı camiin kısa Kıble duvarı üzerinde ve girişin solunda yer alır.

ayas ankara

ayas ankara

Tekke Türbesi günümüzde yıkık durumdadır. 1865 yılında Hacı Rüstem Ağa tarafından onarılmıştır.Çarşı Çeşmesi, Büyük Camiin yanında yer alır. işlemesi sarımsı bir taştan yapılmıştır,
Hasan efendi Çeşmesi, XIX. yüzyılda Hacı İlyas b. Hasan Efendi tarafından yaptırılmış olup Dispanser Çeşmesi adıyla da bilinmektedir.Mahkeme Çeşmesi, Sinanlı Köyü’nde yer alır ve 1585 yılında Hacı Davud tarafından yaptırılmıştır.

Ayaş Kaplıcası, Etiler, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından işletilmiştir. Buraya çeşitli dönemlerde ikamet ve dinlenme yeri olarak birçok banyo ve evler yapılmıştır.Kırkevler Kaplıcası, Selçuklular döneminde yaptırılmış olup çok sayıda odası bulunmasından bu adı aldığı anlaşılmaktadır. Kesme taşlarla yaptırılan ve yer yer tuğlalara da başvurulan yapıda günümüzde iki aile barınmaktadır.Paşa Hamamı;günümüzde“Belediye Hamamı” olarak da adlandırılmaktadır. XVI yüzyılda Mimar Hayreddin tarafından onarılmıştır.Ayaş, bugün İç Anadolu’nun Yukarı Sakarya bölümünde Ankara iline bağlı ilçe merkezi kasabadır.

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

Sayfa başına git