Ayvalık

AYVALIK (Eski adı: Kidoniai)

Bazı tarihçiler, Hititler (Etiler), Frigler ve Lidya’lıların yerleşim yeri olan bugünkü Ayvalık‘ın tarihinin XIV. yüzyıla, bazıları ise XV. yüzyıla kadar geri gittiğini kabul ederler. XV. yüzyılın ilk yıllarında Ege kıyılarını ele geçirmeye başlayan Türkler 1430 -1440 yılları arasında Ayvalık‘a hakim yerler ve Cunda (Alibey) Adası’nı alarak Osmanlı topraklarına kattılar ve buralara üsler kuruldu. Kasaba, o zaman limana hâkim bir tepe üzerindeydi. Bu liman, günümüze kadar önemini korumuş ve 1851 yılında temizlenmiştir.

XVIII. yüzyılda Türkler çoğunlukta İken, Yunanistan‘dan buraya gelen göçmenlerin yerleştiği bir şehir olarak gelişme göstermiştir. Çevrede bulunan Alibey Adası, 9 bin kişilik bir Rum nüfusuna sahipti ve buradaki Rum Ortodoks kiliseleri ve okullar, Midilli Adası‘na bağlıydı. Ayrıca 1820 yılında tanınmış bir gymnasiuma (akademiye)da sahipti. XIX. yüzyıl ikinci yarısında Ayvalık, Hüdavendigar vilayetine bağlı bir kaza merkezi idi.

XIX yüzyılda Yunan ayaklanmasına katılan (1820) Ayvalık Rumları’nın bir bölümü, Tâvaslı Osman Ağa tarafından 1821 yılında yakalanarak cezalandırıldı. Bir bölümü ise evlerini yakıp adalara yerleşti. Ancak 10 yıl sonra bunların evlerine dönmelerine izin verildi ve bunlara ait emlak mazbataları kendilerine iade edildi.(1831). Daha sonra da Rum reayaya ekonomide bir takım ayrıcalıklar tanınarak belirli bir miktarda vergi alındı(1833). Bura halkının çoğu, Türkçe bilmediğinden hükümetle olan işlerinin çözümlenmesi için bir tercüman, resmi olarak görevlendirilmişti (1842).

AYVALIK

Kentin iç ve dışında toplam 11 kilise ve çok sayıda şagel (küçük kilise) bulunmaktaydı. Ayvalık’ta yalnız 4 Katolik ailesi kaldığında, Midilli Adası‘ndan zaman zaman gelen bir Katolik rahip tarafından bakımı sürdürülen bir 7 küçük kilise daha vardı. XVIII. yüzyılda, aslında Türkler’in çoğunluk bulunduğu bir çevrede, Yunanistan’dan gelen göçmenlerin yerleştiği bir şehir olarak gelişen Ayvalık‘ın nüfusu 2 bin kişi idi. 1901 yılında ilçe toplam nüfusu 30 bin kişiyi bulmaktaydı.XIX. yüzyılda ilçede bir posta hane,bir telgrafhane bulunmaktaydı.

Kurtuluş Savaşı‘nın ilk direnme kurşunu, Ayvalık‘ta atılmıştır. 28 Mayıs 1919 günü karaya çıkan Yunan kuvvetlerine, Ayvalık’ta bulunan 172. Alayı silahla karşı koymuş, Yarbay Ali Bey (Ali Çetinkaya) komutasındaki millî kuvvetten Üsteğmen Fahri Bey şehit olmuştur. Bu karşı koyma, başarı ile yürütülmüş, Ali Bey‘in Ayvalık bölgesinde savaş cephesi kurması üzerine sırası ile Soma ve Akhisar’da millî cepheler kurulmaya başlanmıştır. 3.5 yıl düşman işgalinde kalan Ayvalık, 15 Eylül 1922 günü özgürlüğe kavuşmuştur.Ayvalık, halen, Balıkesir iline bağlı bir ilçe merkezidir.

Eski bir Osmanlı yerleşim merkezi olan Ayvalık’ta yaşayan Müslüman ve Rum ahali için, birçok cami ve kilise yaptırılmış, daha sonraları bir bölüm kiliseler camie dönüştürülmüştür. 1868 yılında kaza merkezinde Aya Yani (loannes) adlı bir Rum kilisesi inşa edilmiş(1868), Aya Nikola(Nikolaos) Kilisesi‘nin onarımı yapılmış(1869) Aya Vasil ve Profitis iliya (Elias) mahalleleri arasında Hekim Simon’un mülk arsası üzerine iki Rum mektebi yaptırılarak (1911) eğitime başlamıştır.

Hamidiye (Minareli) Camii, Sakarya Mahallesi II. Abdülhamid tarafından yaptırılmıştı. Kareye yakın planlıdır. Kırmızı kesme taştan yapılmıştır.Yeni Cami, Hayreddin Mahallesi’nde, kiliseden dönüştürülmüş(XIX. yüzyıl), bütünü dikdörtgen planlı, üzeri çatı ile örtülmüştür. İki yanda bulunan giriş bölümleri sekiz sütunludur.Ali Bey Camii (Çınarlı), Hamdi Bey Mahallesi‘nde Rum halkı tarafından kilise olarak yaptırılmış (XX. yüzyıl), Cumhuriyet döneminde camiye dönüştürülmüştür. Bütün ile dikdörtgen planlı olan bu yapı, iç mekânında bir Yunan haçını andırmaktadır.

Kilise Camii, İsmet Paşa Mahallesi‘nde yerli Rumlar tarafından kilise olarak yaptırılmış.(XIX. yüzyıl), 1928 yılında ise camie dönüştürülmüştür.Dikdörtgen planlı olan yapı ile son dönem mimarî anlayışının getirdiği Avrupa bütün elemanlar bulunmaktadır. Giriş bölümünde iyonik başlıklı, 4 sütunlu bir revak yer alır. Kilisenin çan kulesi, yapı camie çevrilirken, saat kulesi haline dönüştürülmüştür.

Ayvalık Sokakları

ayvalik tourist hotels

ayvalık

Balıkesir Ayvalik