Bor

BOR(Eski adları: Baris, Borüs, Tuvanna).

Bor‘un en eski bilinen tarihi Hititler zamanına kadar uzanır. Şimdiki Kemerhisar bucağının yerinde “Tyana Şehri”nin de bulunduğu bilinmektedir. Bor adı Hititçe ve Frigçe kökenli “Baris” kelimesinden türemiştir. Anlamı surlarla çevrilmiş bölge beyinin konağıdır. Hititlerden sonra da Frigler ve daha sonra Kapodokya Krallığı kasabaya hâkim olmuştur. Doğu Roma İmparatorluğumun yönetimine geçen Bor, bir ara Abbasîler tarafından alınmış, bu devirde adı “Tuvanna”olmuştur.

Bor ilçesinin tarihini Evliya Çelebi, “Seyahatnâme”sinde şöyle anlatmaktadır: “Bor” ilçesi Kılıç Aslan İzzeddin b. Mesud tarafından fethedilmiştir. 599 tarihinde Danişmendlilerin yardımı ile Rumların elinden alınmıştır. Selçukluların duraklama devrinde bu kaleyi kafirler ele geçirip, Bor’u harap etmişlerdir. Sonra Hacı Bektaş Velî’nın teşviki ile Orhan Gazi burayı fethettiyse de, fetihten sonra Karamanoğlu İbrahim Bey’in eline geçti. Yıldırım Bayezid tarafından Konya eyaletinde Niğde Beyi Sancağı’na bağlandı.

Osmanlı yönetimine kesin olarak Fatih Sultan Mehmed devrinde geçen Bor’da Şehzade Mustafa’nın öldüğü söylenir.Osmanlı döneminde Niğde iline bağlı kasaba olan Bor’da XVI ve XVIII. yüzyıllar arasında barut değirmeni ve fabrikaları mevcuttu. Bu fabrikalar, yıllar boyu Osmanlı Devleti’nin en önemli barut gereksinimini karşılamıştır. Akşehir, Koçhisar, Develi, Kayseri, Şarkışla, Cırlavuk, Kemerhisar küherçile hanelerinden getirilen on binlerce kantar küherçileden, Bor barut fabrikalarında perdahlı, perdahsız, top ve tüfek barutu yapılırdı ve İstanbul’a sevkedilirdi.

Bor’da bulunan kale ve şehir varoşundan Evliya Çelebi, “Seyahatnâme”sinde ayrıhtılı olarak söz ederken İlyaslı Camii, çarşı yanında “Eski Cami”, “Sokullu Vezir Camii”, “Çayırlı Camii”, “Orta Mahalle Camii”, “Sofya Mahallesi Camii”, kale içinde “Gözlü Sultan”, “Kesbî Mustafa Efendi”, “Esad Efendi Tekkesi”, “Şeyhî Himmet Efendi Tekkesi” ile “Sarı Balık Tekkesi”nin bulunduğunu, çarşı içinde Sokullu Mehmed Paşa Hamamı’nın çok ferah bir hamam olduğunu anlatır.

Obruk Hanı, Obruk köyü yakınlarında, Selçuklu devri yapısıdır ve II. Kılıç Arslan‘ın veliahtlığı zamanında yapılmıştır. Aksaray’la Konya arasında uzanan yolda, hem bir askerî karargâh, hem de kervansarayların sağlıkla gidip geldiği bir konaklama yeriydi.Kervansaray’ın yapımında gayrî islâmîçağın eski yapılarındaki taşlar ve yapı parçalarından yararlanılmıştır.Bor’da kale ve handan başka, Karamanoğlu Alâeddin’in yaptırdığı Sultan Alaeddin Camii, Ramazan oğullarından Piri Paşa tarafından yaptırılan camilerle, Karamanoğlu İbrahim Bey vakfından bir çifte hamam ve haznedar Tavasi Hasan Ağa’nın yaptırdığı yeni hamam gibi değerli mimari eserler vardır. Sarı Ali Camii ile Sari Saltuk Türbesi anılmaya değer diğer yapılardır.Bor, bugün İç Anadolu’nun güneydoğusunda, Niğde iline bağlı ilçe merkezidir.

bor sokullu mehmet paşa camii

bor