Darende

DARENDE(Eski adları: Tiryandafil  Otuz Yapraklı Gül, Tiranda, Derende)

“Tarih-i Bülden” adlı tarihte anlatıldığına göre Hz. Ömer zamanında, eshaptan Ebu Ubeyde, serasker olarak Maraş’ı fethettiği zaman eshaptan Halid b. Veiid Elbistan ve civarında olan kalelerin fetihlerine gönderilmiş, Hicret’in 20. yılında Elbistan ve Darende kale ve şehirleri fethedilmiş, eshaptan üç kişi Darende Kalesi yakınında şehit düşmüştür. Bu kişiler Hudeyde mevkiinde gömülüdürler. “Meşahir-i İslâm” adındaki eserde Hicret’in 100. yılında Ömer b. Abdülaziz devrinde, 83 yılında Abdullah b. Abdülmelik’in bu yörede Rumlar’la savaşırken Tiranda ve Malatya şehirlerini zapt ettiği ve Malatya harap bir durumda olduğu için halkının Tiranda’ya yerleştiği ve daha sonra Rum eşkıyasının Tiranda’yı tahrip ettikleri ve halkın Tiranda’dan tekrar Malatya‘ya geri döndüğü yazılıdır. Bugün Elsine-i Nasta Darende halkının bir bölümü,Malatya’dan gelmektedir.

Darende H. 150-200 yıllarında Abbasîler’in egemenliği altına girdi. Abbasî hükümdarı, Emir Ömer adlı bir kişiyi Malatya Valisi, Seyyid Battal Gazi, amcası Hasan Gazi, babası Hüseyin Gazi’yi ordu kumandanlığı sıfatı ile bu yöreye gönderdi. Hüseyin Gazi Divriği Kalesi’nde gömülüdür. Hasan Gazi’nin türbesi ise, Darende Kalesi’nin güneydoğusundadır. Seyyid Battal Gazi’nin torunu Ahmed Danişmend, Niksar’da bir hükümet kurmuş ve H. 360 (970) yılında Darende’yi kendi memalikine katmıştır. 600 yılında Selçuklu Türkleri, Divriği’yi başkent yaptılar ve Malatya ve Darende’yi kendi toprakları içine aldılar. Darende’nin Uluviran adlı mevkini “Ovacık nahiyesi” unvanı ile tesviye ettikleri eski beratlarda yazılıdır. Daha sonra Darende, Maraş hakimi Zülkadirler’in eline geçti. 784 (1382) yılında Mısır Kölemenleri burasını ve Divriği’yi istilâ ederek Darende’yi vilayet yaptılar (1382).

Darende, Yıldırım Bayezid devrinde Osmanlılar, Zülkadiriyeler ve Kölemenler arasında elden ele geçti (1392) ve Yavuz Sultan Selim‘in sadrazamlarından Sinan Paşa ve Şehsuvaroğutları, Mısır seferinde, Darende ve Elbistan’ı Osmanlı Devleti’ne kattı.

Evliya Çelebi, “Seyahatname”sin’ de, Darende, Kayseri ve Niğde halkının bir bölümünün Orhan Gazi‘nin Bursa’yı fethine katıldıkları(1323), Darende halkını bir bölümünün Bursa’ya iskan ettirildiği yazılıdır.

DARENDE

DARENDE

Osmanlı devrinde Darende‘de bir çok ümare ve vüzera yetişmiştir. Şeyh Hamid‘in soyundan Abidin Paşa, Darende’nin Hacılar Mahallesi’nde bir kargir köprü (7756), Hacı şeref mekvinde bir cami inşa ettirmiş, atası Şeyh Hamid’in camiine bir minare ekletmiştir. Darendeli Kör Hüseyin Paşa’nın kemerlerinin ittisaline mükemmel bir kemer ve peykler yaptırmış, ayrıca çarşı içinde bir bedesten, köşk, Hacışeref civarında medrese vardır. Ancak tümü harap olmuştur. Aynı aileden ve Darende’de Sadrazam Mehmed Paşa’nın yaptırdığı medresede müderris olan Şeyh Salih Efendi’nin Şeyhhamid Camii’nden yarım saat uzaklıkta, Tohma Nehri’nin mecrası yöresinde, örtme şeklinde bir mağaranın altında çilehanesi vardır. Çilehane, Cumhuriyet’ten önce ziyaretgah olarak kullanılmaktaydı. 1252 yılında ölen Şeyh İbrahim Taceddin Veli’nin mezarı Zaviye Mahallesi’ndedir. Aynı mahallede bir de mescit yaptırmıştır. Baladan Bey’in damadı Abdurrahman Erzinanî, 1487 yılında ölmüş ve Balaban nahiyesine gömülmüştür. Balabanlar’dan Ebubekir b. Hasan b. Abdurrahman, mezarının üzerine mükemmel bir kârgir türbe yaptırmıştır (1591).

1878 yılında Darende halkı, eski şehirdeki evlerini tahrip ederek, bahçe damlarına ikamet etmeye başlamışlardır.

XIX. yüzyıl sonunda Sivas vilayetine bağlı kaza olan Darende, Sivas Merkez Sancağı’nın güneydoğusunda yer alırdı. 6 nahiyesi, 20 köyü vardı. Toplam nüfusu, kaza merkezi dahil olmak üzere 27 bin 163 kişi idi. Bu yüzyılın sonunda Darende’de 831 öğrencili 34 okul bulunmakta idi.

İlçenin eski eserleri, hanlar, hamamlar, medreseler ve güzel bir kütüphanedir. Bu kütüphane, bir cami ve medrese ile birlikte 1896 yılında onarılmıştır. Yörede daha önce birçok şehir kurulmuş, inşa edilen medreseler, camiler ve bedesten harap duruma gelmiş ve bunların bulunduğu bölge “Eskişehir” adı ile anılmaya başlamıştır.

İlçedeki cami ve mescitlerin başlıcaları; Şeyhhamidiveli, Hacı müşerref, Yeni Ulu, Çarşı ve Mehmedpaşa camileridir. Mescitler ise, Baytar, Cizmir, Yusufbey, Dane Kale, Taceddin, Meydan, Tahtalı, Hayriye, Kihdır, Kalazlar adları ile anılırlar. Kale Mescidi’nin bir adı da “Köprü Gözü” Mescididir.

İlçedeki medreselerin başlıcaları; Şeyhhamidiveli, Mehmed paşa, Abidin paşa, Hatuniye Camii Kebiri, Hacı hüseyin paşa, Kale, Yeni Cami, Yusuf Paşa medreseleridir. Ancak bugün bunlar harap olmuştur. Varlıklarını koruyabilen medreseler ise şunlardır: “Şeyhhamidiveli Camii ve Medresesi”, “Mehmed paşa Camii ve Medresesi.”

Şeyhhamidiveli Medresesi’nin banisi, Soğu Oğulları’ndan Müftü Hacı Mahmud Efendi olup, Şeyhülislâm Kara Halil Efendi’nin öğrencisidir.Darende, bugün Doğu Anadolu Bölgesi’nde ,Yukarı Fırat bölümünde, Malatya iline bağlı ilçe merkezidir.

darende manzarası

darende manzarası

DARENDE

DARENDE

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

Sayfa başına git