Gemlik

GEMLİK(Eski adları: Cius, Kioş, Chio, Gio, Prusa ad Mare, Haçlılar devrindeki adları: Civitot, Civetot, Civethot, Civeccoc, Cyvito, Chivecot, Chivetoc, Chivetot, Chivetoth. Osmanlılar döneminde Gemilik).

Oldukça eski bir yerleşim alanı olan Gemlik, 1326 yılında Osman Gazi devrinde Osmanlı yönetimine girdi. Kısa sürede eski ve yeni Türk eserlerinin toplandığı (köprüler, camiler, tarihi mezarlıklar) bir şehir olarak gelişti. Evliya Çelebi, “Seyahatnamesi’nde” Gemlik Kalesi’nden ayrıntılı olarak söz eder.XIX. yüzyılda ilçenin Pazarköy ve Cedid olmak üzere iki nahiyesi, 43 köyü vardı. Kaza, toplam nüfusu 60 bin 543 kişi idi.

İlçeye 1883 yılında Batum‘dan göçmenler getirilerek yerleştirilmiş, bunlar için ev alanması ve yapımına karar verilmiştir (1883). Daha sonra bu göçmenler için bir köy kurularak, köye padişahın adına izafeten “Hamidiye” adı verilmiş, bir de ibadetleri için cami inşa edilmiştir.(1886) Ayrıca Armutlu yöresinde Soğancık çayırı denilen yere de yine başka göçmenler getirilerek yerleştirilmiş ve bunların kurdukları köye “Mecidiye” adı verilmiştir. (1890).

Osmanlı döneminde Gemlik’te bulunan tersane, ilçenin ekonomisi yönünden önemli bir gelir kaynağıydı. Kaptan-ı Derya Hüseyin Paşa‘nın emirleriyle inşası yapılan (1792), tersanenin bir başkanı, bir amirali ve 2 kaptanı ile bir süvari mülazımı bulunmaktaydı. 1796 yılında tersane, onarımlar görerek eksik bölümleri tamamlanmıştır. Yine bu tarihte Dergâh-ı Âlî gediklilerinden Mehmed Emin Ağa tarafından yaptırılan tersanenin, mimar başısı Mehmed Arif Ağa marifetiyle keşfi yapılmıştır (1796). 1857 yılında onarılan tersanenin İskelesi yetersiz kaldığından yenisi 1884 yılında yapılmıştır.

İlçenin diğer bir önemli gelir kaynağı ise balıkçılık, zeytinyağı üretimi ve suni ipek fabrikalarıydı.

Gemlik zeytin

Zeytinlikleriyle olduğu gibi narlarıyla da burası ünlüydü. Eskiden sarayın ihtiyacı olan narlar da Gemlik‘ten karşılanmaktaydı. Padişaha ait burada nar ağaçları bulunmaktaydı. Gemlik’te 1900 yılında taş ocaklarından mermer üretimi de yapılmaktaydı.

Gemlik’te Osmanlı Devleti’nden kalma birçok yapılar bulunmaktadır. XIX. yüzyılda kasabaya bir cami inşa edilmiş(1848), Razan Köyü‘nde bulunan cami ise 1891 yılında onarılmıştır.

XIX. yüzyıl sonu ile XX. yüzyılın başlarında, burada yaşayan Hristiyan dinine mensup vatandaşlar için inşa edilen yapılar şunlardır:

Balık pazarı Mahallesi’nde Aya Gennadyos Rum Ortodoks Kilisesi’nin yapımı(1873), Armutlu Köyü’nde yanan kilisenin yeniden yapılması(1878), Rum kız okulu (1886), Rum erkek okulu (1900), bir Rum kilisesinin yapımı (1907). Ermeni cemaatinin de ilçede bir çok kiliseleri bulunmaktaydı. 1890 yılında Çengiler Köyü’nde mevcut bulunan Ermeni kilisesinin yıkık durumda olmasından dolayı yenisinin yapılmasına, Osmanlı Hükümeti’nce izin verilmiştir (1892).Gemlik, halen Marmara Bölgesi’nde, Güney Marmara bölümünde, Bursa iline bağlı ilçe merkezidir.

gemlik

Gemlik