Karamürsel

KARAMÜRSEL(Eski adları: Prainetos, Helenapolis)

Karamürsel, M.Ö. IX. ve VIII. yüzyıllarda, Fenikeliler tarafından “Prainetos” adı ile kurulmuştur. Roma devrinde imparator Konstantin‘in annesi Helena‘nın Hersek köyü yakınlarında doğmuş olmasından dolayı şehrin adı “Helenapolis” olarak değiştirilmiştir. Bugünkü adını, Orhan Bey zamanında, onun silah arkadaşı ve yöreyi fetheden Kara Mürsel Bey‘den alır. (1324).

XIV. yüzyılda Pazar köy mevkinde yer alan kasaba, Kara Mürsel Bey tarafından sahile indirilmiştir. Osmanlıların ikinci büyük gemi tersanesini burada kuran Kara Mürsel Bey‘in mezarı, Cumhuriyet döneminde, Donanma Komutanlığı ve ilçe belediyesi tarafından türbe haline getirilmiştir.

Burası XIX. yüzyıl sonunda İzmit mutasarrıflığının kazası durumundaydı, İzmit mutasarrıflığının güneybatısında yer alırdı. Kuzeyden ve uzunlamasına Karadeniz, doğudan İzmit Merkez Livası ve Geyve kazası, güneyden ve batıdan Bursa vilayeti ile sınırlanmıştı. Yüz ölçümü 2 bin 125 kilometrekare idi. Yalova nahiyesine bağlı 27, toplam 60 köyü vardı. Kaymakam tarafından yönetilirdi.

Hazine-i Evrak’ta bulunan bir belgeden, XVIII. yüzyılın sonlarında ilçede sık sık ayaklanmalar meydana geldiğini, 1791 yılında meydana gelen bir ayaklanmada sorumluların yakalanarak, şehirden ihraç edildiklerini, bir kısmının ise Limni Adası‘na sürgüne gönderildiklerini öğrenmekteyiz.

XIX. yüzyıl sonunda ilçenin toplam nüfusu 24 bin 26 kişiydi.Kazada 16 cami, 7 kilise, 1 manastır, askerî bir depo ve 15 tavla, 1 gümrük acentası, 5 hamam, 29 ekmek fırını, 29 değirmen, 56 çeşme, 99 han, 100 dükkan, 666 ev, 3 susam yağı fabrikası, 20 çiftlik, 21 taş ocağı bulunmaktaydı.

Mevcut kiliselerden Gonca köyünde olanı 1829 yılında, ilçe merkezindeki ise 1830 yılında onarılmışlardır. Ayrıca Ereğli-i Bala köyüne Meryem Ana adlı Rum kilisesi (1859) İnşa edilmiştir. Rum okullarından ise Tepe köy’deki Rum mektebinin İnşaası 1896, Tuzlacık köyündeki Rum mektebinin inşası 1900’de onarılmış, Çınarcık köyüne bir Rum mektebi 1911 yılında yaptırılmıştır.

1896 yılında ilçede büyük bir fes, şayak ve çuha fabrikası bulunmaktaydı. Bu fabrika için yurt dışından getirilecek malzemeler vergiden muaf tutulmaktaydı(1896-1899).

İlçenin başlıca ürünleri, tahıl, sebze, balmumu, bal, ipek, yumurta ve kümes hayvanları idi. 1841 yılında yapılan düzenlemeyle ilçe halkının vergilerinde bir miktar indirim yapılmıştır.

Karamürsel halkı Kurtuluş Savaşı’nda cephanenin İstanbul‘dan İzmit’e taşınmasında büyük yararlıklar göstermiş, savaş yıllarında işgal görerek yakılıp, yıkılmıştır. Bu arada 60 kadar Tavşanlı köyü halkı Yunanlılar tarafından kurşuna dizilmişlerdir.

1921 yılında kurtarılan Karamürsel, bu tarihten sonra gelişmeye başlamış olup, bugün Kocaeli’ne bağlı ilçe merkezi küçük şehirdir.

Karamürsel ilçesinin en önemli eski eseri ”Valide” Köprüsüdür, Bu köprü, Karamürsel’den güneye doğru Kara Ahmetli-Hayriye Yalakdere köylerinden geçen dağ yolunda, Yalak dere köyü batısında ve Yalak dere üzerindedir. Kösem Sultan, Turhan Sultan ve Emetullah Sultan’dan biri tarafından yaptırılmıştır (XVII. yüzyıl), Köprü, klasik Türk mimarisi tarzında kesme taştan yapılmıştır. Üç gözlü, sivri kemerlidir. Boyu 64 metre, döşeme eni 4.50 metre, korkuluğu 0.50 metredir. Köprü, 1936 yılında onarım görmüş, beton eklerle sağlamlaştırılmıştır.

karamursel manzarası

karamürsel