Malazgird

MALAZGİRD(Eski adları: Arganias, Mantzikiret, Manzkert, Manazgerd, Manavazgert)

Malazgird, Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın Bizans İmparatoru V. Romanos Diogenss ile 26 Ağustos 1071 Cuma günü yaptığı ve Alparslan’ın zaferiyle sonuçlanan savaşla ünlüdür. Bu savaştan sonra Selçuklu Türkleri, tam anlamıyla Anadolu’nun her tarafına yayılabilmislerdir.

Osmanlıların eline I. Selim tarafından yapılan Çıldır Savaşı’ndan sonra geçti. Kent, Osmanlı yönetimine geçtikten sonra Erzurum eyaletinde bağımsız sancak beyi merkezi oldu (XVII. yüzyıl). Beyinin hası 100 bin akçedir. Livasında 140 zeamet, 282 timar vardı. Alaybeyisi, çerbaşısı, kanun üzere cebelleriyle bin beş yüz asker bulunmaktaydı.

XIX. yüzyıl sonunda Malazgird, Bitlis vilayetinin Muş Sancağı’na bağlı kaza durumundaydı. MuşSancağı’nın kuzeydoğusunda yer alırdı. Kuzeyden Erzurum, doğudan Van vilayetleri, güneyden Bulanık, batıdan Varto kazaları ile çevriliydi ve 50 köyü vardı. Toplam nüfusu, 21 bin kişiydi.

malazgird

Kaza merkezi olan Malazgird, Kal’a, Muş merkezinin 99 kilometre kuzeydoğusunda, Bitlis merkezinin 93 kilometre kuzeyinde kurulmuş küçük bir kasaba idi. Eski bir kent yıkıntısının ortasında yer alırdı. Eski kenti kuşatan surların üzerinde Ermenice, Türkçe, Arapça kitabeler vardı. Kasabada hükümet konağı dışında bir cami, bir kilise, 213 ev, 19 dükkan bulunmaktaydı.

Kazanın başlıca ürünleri, buğday, çavdar, arpa, mercimek, bezelye, anason ve zamktı. Kazanın “seccade” tipi dokuma halıları başlıca sanayi dalını oluştururdu.

Malazgird Kalesi, kenti çevrelerdi. Yapılış tarihi bilinmemektedir. Birçok kulesi vardır. Uzun süre Ermeni General i David’in elinde bulunan kale, Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan, Bayındır’ı kuşatmak üzere iken Fatih, Uzun Hasan’ı bozguna uğratarak, kaleyi yönetimine aidi. Daha sonra Bayezid Velî zamanında Acem istilasına uğradıysa da, I. Selim tarafından Çıldır Savaşı’nda Acemoğulları yenilerek, kale, Osmanlı yönetimine girdi. XVII. yüzyılda sağlam durumda bulunan kalenin üç tarafı yüksek olup, doğuya bakan bir kapısı vardı. Timur tarafından da hasara uğramıştır.

Murad Nehri Köprüsü XII. yüzyıl sonu veya XIII. yüzyıl başlarında yaptırılmıştır, sekiz gözlü bir yapıdır. Ancak zamanla harap olarak yıkılan bu köprünün yanına IV. Murad’ın emriyle yenisi yaptırıldı. Daha sonra aynı köprü üzerine 1891 yılında yenisi yaptırılarak son derece modern hale getirildi.Malazgird, bugün Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat Van bölümünde, Muş iline bağlı ilçe merkezidir.